فرش کاشان در ایران و جهان جزء یکی از مشهورترین مفروشات محسوب می شود. ولی به غیر از کاشان که در صنعت قالی بافی در صدر شهر ها قرار دارد، شهر های دیگر ایران نیز دستی بر آتش داشته و اقدام به تولید فرش نموده اند و هنرمندان این شهر ها نیز ذوق و هنر دست خود را در طرح های متنوع فرش ها با رنگ های زیبا به رخ کشیده اند، یکی از شهرهای ایران که در صنایع دستی رقیب استان اصفهان و کرمان می باشد، استان یزد است.
فرش در ایران در دو نوع فرش دستبافت و فرش ماشینی تولید میشود. هر کدام زیبایی و خصوصیات خاص و منحصربفرد خود را دارند. قیمت فرش ماشینی نیز فاکتور های زیادی بستگی دارد. شاید برایتان سوال پیش آمده باشد چرا بازار فرش ماشینی همیشه داغه؟ در صورت تمایل مقاله ایی که برای آن در نظر گرفته ایم را مطالعه بفرمائید.
همه ما یزد را با نام شیرینی و ترمه های زیبایش می شناسیم ولی جالب است بدانید این شهر در بافت فرش حرف هایی برای گفتن دارد. تا جای یکه بعد از شنیدن این حرف ها نظرتان در مورد یزد تغییر خواهد کرد. در این مقاله هر آنچه که باید درباره فرش یزد بدانید.
تاریخچه یزد
یکی از شهرهای کویری ایران با آب و هوای خشک و باران کم که در جنوب دشت کویر ایران واقع شده یزد است، معمولا یزد به شهر قنات و بادگیر مشهور بوده و شیرینی و پارچه های ترمه این شهر در جهان و ایران شناخته شده و مشهور است. شرایط آب و هوایی خاص این منطقه موجب رواج قالی بافی در این منطقه شد، مردم این خطه از ایران، سال های قبل علاقه زیادی به تولید صنایع دستی مخصوصا قالی بافی داشتند.
جهانگرد ونیزی جوزافا باربارو در سفری که به ایران داشته در مورد یزد اینگونه می نویسد:
شغل همه مردم یزد نساجی بوده و به بافت پارچه های ابریشمی مشغول هستند، عده ای از یزدی ها پارچه های دست بافته خود را به چین و ماچین، هند، جغتای، روسیه، ترکستان و بخشی از ختا صادر می کنند. در یزد پارچه بافی به شعر بافی مشهور بوده و از دیر باز در بین خانواده های یزدی رواج داشته و بافت قالی در یک قرن گذشته در یزد رواج پیدا کرده به گونه ای که از صنایع دستی رایج در یزد می توان به پارچه بافی و قالیبافی اشاره کرد.
خصوصیات فرش یزد
معمولا فرش یزد با دار عمودی و گره نامتقارن فارسی و دو پوده بافته می شود، در گذشته فرش یزد طرح های هراتی و چهارخانه بافته می شد ولی بعد از ورود طرح های کرمان تنوع طرح در فرش یزد بیشتر شد. در حال حاضر در طرح های قالی یزد از نقش ها و طرح های کاشان، کرمان و اصفهان استفاده می شود ناگفته نماند بیشترین تاثیر را در فرش یزد کرمان بر عهده داشته مخصوصا از زمانی که در فرش کرمان از نقشه استفاده شد. در قالی های یزد نکته ای که جلب توجه می کند وجود گل ها با تزیینات هندسی، نقش ترنج و طرح های باغی می باشد. یکی از مزیت ها و محبوبیت فرش یزد نسبت به دیگر فرش ها در ایران قیمت مناسب و ضخامت این فرش نسبت به فرش های دستبافت ایران می باشد. جالب است بدانید هنرمندان یزد در بافت فرش به هیچ عنوان سر الیاف و پرزهای فرش را کوتاه نمی کنند، به زبان ساده تر فرش های یزد بدون پرداخت بافته می شود و همراه پرزهای بلند است و بعد از اتمام فرش با دستگاه پرداخت سطح فرش را یکنواخت و صاف می کنند.
رنگ بندی
معمولا رنگ های فرش یزد تیره است، اما با استقرار کارگاه های متمرکز در این استان شاهد تغییرات زیادی در رنگبندی و طرح فرش های یزد هستیم. در حال حاضر از رنگ های آبی، خاکی، کرم، بژ، کرم و سفید و از طرح های درهم و شاه عباسی در فرش یزد استفاده می شود. معمولا در تولید رنگ فرش یزد از رنگ های طبیعی و شیمیایی استفاده می شود. تولید کنندگان فرش یزد بیشتر از گذشته روی سلیقه و بازاریابی در بازار های جهانی سرمایه گذاری می کنند.
جالب است بدانید که فرش های یزد مطابق با ابعاد یک اتاق بافته می شود و یزدی ها به غیر هنر بافت پارچه و قالی بافی در گذشته به بافت زیلو مشغول بوده و هستند، زیلو از دو نخ پنبه ای به رنگ آبی و سفید بافته می شود که معمولا برای زیارتگاه ها و مساجد استفاده می شود.
مقایسه فرش یزد و کرمان
در فرش کرمان رنگ قرمز بسیار زنده تر از رنگ قرمز در فرش یزد است، در فرش یزد رنگ قهوه ای بیشتر جلوه می کند و علت اصلی آن وجود رشته های پود آجری رنگ است. قالی های یزد در گذشته نسبت به قالی کرمان دارای ارزش کمتری بودند، اما با سرمایه گذاری و تحولی که در صنعت رنگ و طرح فرش یزد به وجود آمد و این فرش به عنوان یک رقیب سرسخت با فرش کرمان عرضه شد. در فرش یزد خبری از تقلب و گره های جفتی نیست. گره ای که در فرش کرمان بیشتر استفاده می شود.
ویژگی های بافت یزد
فرش یزد به صورت لول و دو پود بافته می شود. بدین صورت که دار قالی یزد بر عکس دارهای کاشان و اصفهان بوده و بعد از به حد نصاب رسیدن تعداد رج ها بعد از مدتی و با کوبیده شدن رج ها فرش به صورت لول در زیر دار قالی پیچیده می شود و نیازی نیست مانند قالی کاشان عملیات دوخت و پایین کشی دار انجام شود. معمولا تارو پود فرش یزد از نخ بوده و رجشمار این فرش ها بین 20 تا 40 گره است. در گذشته از گره ترکی برای بافت فرش استفاده می شد اما در نقاطی از این منطقه از گره فارسی برای بافت فرش استفاده می شود.
صادرات فرش یزد
فرش یزد نیز مانند دیگر فرش ها ایران طرفداران خاص خود را دارد و بیشترین خریداران این فرش استان های تهران، اصفهان، اراک و فارس می باشد. البته این فرش های زیبا و بی نظیر به کشورهای آلمان، پاناما، کویت، هند و عربستان صادر می شود. بیشترین سبکی که قالی بافان استان یزد ا زآن پیروی می کنند، سبک فرش کاشان است. اما در دهه های اخیر طرح های زیبا و جالبی از تبریز و اصفهان نیز در فرش یزد استفاده می شود.
فرش ایران جدای از منطقه ای که بافته می شود، توسط هنرمندان ایرانی و رج به رج بافته می شود. همه ما می دانیم قالی بافی چه در بین ایلات و عشایر و چه در بین استان دیگر ایران همراه با گره زدن غم و شادی بر چوبه دار قالی ست تا نام هنر و قالی ایران در تمام جهان زنده باشد و هنر ایرانی همیشه بدرخشد.